Dobrze dobry olej silnikowy do ciągnika to gwarancja niskiej awaryjności oraz trwałości najważniejszego elementu ciągnika jakim jest silnik. Odpowiedni dobór oleju silnikowego ma jeszcze większe znaczenie w nowoczesnych ciągnikach. To w nich dla spełnienia restrykcyjnych norm emisji spalin montowany jest m.in. filtr cząstek stałych (DPF). W tym poście postaramy się odpowiedzieć dotyczące olejów silnikowych używanych w ciągnikach rolniczych. Zapraszam również do zapoznania się z postem dotyczącym akumulatorów, oraz posty dotyczącego olejów dla pilarek który również znajdziecie na naszej stronie.
Kiedy należy wymienić olej silnikowy w ciągniku?
Informacje o tym jak często powinniśmy wymieniać olej w silniku ciągnika rolniczego uzyskamy u producenta lub w instrukcji obsługi ciągnika. Średnio jest to 400-600 mth. Jeśli to będzie pierwsza wymiana oleju w naszym ciągniku, producent będzie jej wymagać jej znacznie szybciej – po przepracowaniu ok. 50-100 mth. Wszystkie informacje o częstotliwości powinniśmy znaleźć w instrukcji obsługi ciągnika. Często producenci ciągników podają oprócz specyfikacji olejów również przykładowe proponowane oleje (producenta i model oleju), które mogą być użyte do tego silnika.
Gęstość czy lepkość? Co ważniejsze?
Najważniejszym parametrem oleju silnikowego jest lepkość, a nie gęstość jak wiele osób myśli. Obie te definicje są mylone i stosowane zamiennie, a tak naprawdę nie mają praktycznie żadnego związku. A to właśnie lepkość opisuje w jaki sposób będzie zachowywać się olej silnikowy w zależności od temperatury i to on powinien mieć największe znaczenie przy wyborze oleju do naszego ciągnika. Gęstość jest stosunkiem masy substancji, do jej objętości i zależy od temperatury oraz ciśnienia, lecz jej wahania nie są duże. Warto zaznaczyć, że typowy olej silnikowy ma mniejszą gęstość niż woda. Można to zauważyć mieszając te dwa płyny. O ustabilizowaniu się olej wypływa na wierzch.
Czym jest lepkość?
Definiujemy dwa rodzaje lepkości:
- lepkość dynamiczna jest stosunkiem naprężeń ścinających do szybkości ścinania,
- lepkość kinetyczna jest stosunkiem lepkości dynamicznej do gęstości płynu.
Wartość lepkości kinematycznej decyduje o trwałości filmu olejowego w silniku. Mogło by się wydawać, że im większa lepkość tym lepszy olej, ale niestety nie jest tak do końca. Rzeczywiście olej o większej lepkości zagwarantuje bardziej trwały film olejowy (warstwa oleju pomiędzy współpracującymi elementami silnika), ale z drugiej strony stawia on większe opory przy rozruchu silnika oraz wolniej wypełnia układ smarowania. A to właśnie rozruch silnika jest bardzo obciążający dla silnika, ponieważ przez pewien czas musi on pracować „na sucho”. Poza tym olej o większej lepkości gorzej się oczyszcza z nieczystości. Dlatego tak ważne jest sprawdzenie jaka lepkość oleju jest rekomendowana przez producenta silnika do naszego ciągnika.
Lepkość zależy od temperatury otoczenia. Inaczej olej zachowuje się w zimnym, a inaczej w rozgrzanym silniku. Pora roku oraz zakres prac wykony przez ciągnik również nie jest bez znaczenia.
Klasyfikacje olejów silnikowych
Klasyfikacja lepkościowa
Na opakowaniu oleju silnikowego można znaleźć oznaczenie lepkości według SAE (Society of Automotive Engineers). SAE wyróżnia 14 klas lepkości:
- 6 klas zimowych oznaczonych liczbą i literą W: 0W, 5W, 10W, 15W, 20W, 25W;
- 8 klas letnich: 8, 12, 16, 20, 30, 40, 50, 60.
Klasy zimowe ustalone są według:
- maksymalnej lepkości, jaką osiągnąć może olej w danej ujemnej temperaturze,
- granicznej temperaturze pompowalności,
- minimalnej lepkość w temperaturze 100 °C.
Klasy letnie klasyfikowane są według:
- minimalnej lepkości w temperaturze 100 °C,
- maksymalnej lepkości w temperaturze 100 °C,
- minimalnej lepkości w temperaturze 150 °C i obciążeniu ścinającym równym 106 1/s (HTHS)[1].
Czyli niższa cyfra przed literą „W”, tym bardziej odporny na zimno jest olej. A więc olej oznaczony 5W będzie chronić silnik przy -30 st. C, a olej 15W może sprawiać problemy przy temperaturach niższych niż -10 st. C.
Symbole liczbowe nie mają żadnego związku z rodzajem oleju. W przypadku olejów syntetycznych występują oleje zarówno 0W20, jak i 25W50, tak samo w przypadku olejów mineralnych występują w zakresie lepkości takim samym jak syntetyczny. Potoczne odczytywanie olejów np. 5W40 jako syntetyczny, 20W50 jako mineralny jest błędem, gdyż lepkość nie mówi nic o jakości oleju i informacji z jakiej grupy pochodzi.
Klasyfikacja jakościowa
Definiujemy dwie klasyfikacje jakościowe olejów silnikowych. Pierwszą jest klasyfikacja stworzona przez API (Amerykański Instytut Naftowy), druga zaś przez ACEA (Stowarzyszenie Europejskich Producentów Pojazdów). Większą uwagę poświęcę w tym poście klasyfikacji API, ponieważ częściej możemy ją spotkać na etykietach olejów.
Klasyfikacja API wyróżnia dwie normy:
- dla silników benzynowych – oznaczenie „S”,
- dla silników diesla – oznaczenie „C”.
Zdarza się, że występują one razem i na etykiecie możemy zobaczyć oznaczenie „SN/CF”. Druga litera w oznaczeniu (po literze „C” lub „S”) oznacza normę,
jaką olej spełnia w odniesieniu do swojego przeznaczenia w silniku benzynowym lub dieslu. Im dalsza litera alfabetu, tym wyższa norma.
Klasyfikacja jakościowa olejów dla silników diesla:
- klasa CA – obejmuje oleje dla silników pracujących przy łagodnych i umiarkowanych obciążeniach, zasilanych wysokojakościowymi olejami napędowymi,
- klasa CB – oleje do silników pracujących również przy umiarkowanych obciążeniach lecz zasilanych paliwami gorszej jakości np. Superol CB40,
- klasa CC – oleje zarówno do silników wolnossących, jak i doładowanych pracujących przy umiarkowanych i dużych obciążeniach np. Superol CC40.
- klasa CD – oleje do silników wolnossących, doładowanych i turbodoładowanych zasilanych paliwami o zróżnicowanej jakości, w tym również paliwami o dużej zawartości siarki np. Superol FALCO,
- klasa CD II – oleje do wysokoobciążonych dwusuwowych silników Diesla, posiadające oprócz typowych własności olejów CD, podwyższoną zdolność przeciwdziałania osadom i zwiększone własności przeciwzużyciowe,
- klasa CE – oleje do doładowanych i turbodoładowanych silników pracujących przy wysokich obciążeniach zarówno przy niskiej, jak i przy wysokiej prędkości obrotowej,
- klasa CF-4 – oleje do szybkoobrotowych, czterosuwowych silników Diesla, wymagających olejów o jakości wyższej niż CE, przydatne zwłaszcza do silników dużych, szybkich ciężarówek w transporcie autostradowym np. Lotos Turdus,
- klasa CF – oleje do wolnossących, doładowanych i turbodoładowanych silników Diesla o wtrysku pośrednim, zasilanych paliwami o zróżnicowanej jakości, w tym paliw o dużej zawartości siarki,
- klasa CF-2 – oleje do wysokoobciążonych dwusuwowych silników Diesla,
- klasa CG-4 – oleje do szybkoobrotowych, czterosuwowych silników Diesla eksploatowanych zarówno przy dużych obciążeniach w transporcie autostradowym jak i poza autostradami np. Platinum Ultor CG-4.
W przypadku klasyfikacji ACEA wygląda to następująco:
- oleje silnikowe do silników benzynowych: A1, A2, A3, A5,
- oleje silnikowe do silników wysokoprężnych w pojazdach osobowych: B1, B2, B3, B4 i B5,
- oleje silnikowe do silników wyposażonych w filtry DPF i układy katalityczne TWC w pojazdach osobowych: C1, C2, C3, C4,
- oleje silnikowe do silników wysokoprężnych w pojazdach ciężarowych: E1, E2, E3, E4, E5, E6, E7 i E9.
Ciągniki z filtrem cząstek stałych (DPF)
W dzisiejszych czasach producenci ciągników muszą sprostać wysokim wymaganiom emisji norm spalin generowanych przez silniki wyprodukowanych przez nich silników. Dlatego od kilku lat w naszych ciągnikach zaczęły się pojawiać filtry cząstek stałych. Jego stan zależy w dużym stopniu od oleju silnikowego jaki stosujemy w silniku. Zaniedbanie tego aspektu może nas dużo straconych nerwów oraz pieniędzy. Dlatego przy wyborze oleju do silnika z filtrem DPF powinniśmy szukać oleju niskopopiołowego. Przykładem takiego oleju może być: PLATINUM AGRO NOVO 15W-40.
Pomocne narzędzia
Producenci olejów często na swoich stronach posiadają narzędzia, dzięki którym będziemy mogli dopasować odpowiedni olej silnikowy do ciągnika. Są to np. narzędzia firmy:
- ORLEN – Przejdź do strony wyszukiwarki olejów ORLEN,
- LOTOS – Przejdź do strony wyszukiwarki olejów LOTOS,
- FUCHS – Przejdź do strony wyszukiwarki olejów FUCHS,
- MOBIL – Przejdź do strony wyszukiwarki olejów MOBIL.
Źródła:
[1] – Olej silnikowy – https://pl.wikipedia.org/wiki/Olej_silnikowy
Komentarze